Kemik sağlığı üzerine yararları uzun yıllardan beri bilinen D vitamini yetersizliği ülkemizin kanayan yaralarından biri haline geldi. Sonuçları 2012’de yayınlanan bir bilimsel çalışmaya göre Ankara’da yüzde 51 oranında D vitamini yetersizliği görülmüştür. Dünya’da da durum çok farklı değildir. İngiltere’de yapılan bir çalışmanın sonuçlarına göre kış ve bahar dönemlerinde gözlenen D vitamini yetersizliği oranı yüzde 50’den fazladır. Diyetisyen ve Yaşam Koçu Gizem Şeber, D Vitamini yetersizliğinin hangi hastalıklara davetiye çıkardığını açıklarken, nasıl güneşlenmeli, hangi besinler de D vitamini var, kimler bu vitamini kullanmalı gibi soruların da yanıtlarını veriyor.
SADECE KEMİK SAĞLIĞINDAN ÇOK FAZLASI…
D vitamininin sadece kemik sağlığı için gerekli olmadığı aslında genel sağlığımız için çok önemli etkileri olduğu ve D vitamini yetersizliğinin birçok hastalığa davetiye çıkardığı biliniyor. İşte o hastalıklar!
Alzheimer: 2014 yılında Journal of Neurology Dergisi’nde yayınlanan bir bilimsel araştırmanın sonuçlarına göre orta veya ciddi derecede D vitamini yetersizliği Alzheimer riskini arttırmaktadır.
İktidarsızlık: Ciddi D vitamini yetersizliği olan erkeklerde iktidarsızlık sorununun daha sık gözlendiğine dair bilimsel çalışmalar mevcuttur.
Şizofreni: Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism Dergisi’nde yayınlanan 19 bilimsel araştırmanın derlenmesi ile yayınlanmış bir makalede, D vitamini yetersizliği olan kişilerin olmayan kişilere göre şizofreniye iki kat daha fazla yatkın oldukları ifade edilmiştir.
Kanser: 2010 yılında yayınlanmış D vitamini Konsensusu’na göre D vitamini yetersizliği bağırsak kanseri başta olmak üzere birçok kanser türünün ortaya çıkma riskini arttırmaktadır. D vitamini yetersizliğinin meme kanseri ile de ilişkili olduğu düşünülüyor.
Depresyon: D vitamini yetersizliği olan kişilerin depresyona daha yatkın olduğu biliniyor.
OBEZİTE D VİTAMİNİ YETERSİZLİĞİNE YOL AÇABİLİR
D vitamini yağda çözünen bir vitamin olduğundan ötürü obez kişilerde kandaki D vitamini oranı azalabilir ve D vitamini yetersizliği ortaya çıkabilir. Bu nedenle yüksek ağırlıkta olan kişilerin zayıflaması önerilmektedir.
D VİTAMİNİ HANGİ BESİNLERDE VAR?
D vitamini balıklar, ciğer ve yumurta sarısı gibi besinlerde daha fazla bulunmakla birlikte diğer besinlerdeki miktarı oldukça düşüktür. Bu nedenle birçok ülkede kahvaltı gevrekleri, süt gibi besinler endüstriyel olarak D vitamininden zenginleştirilmektedir. Yiyeceklerde sınırlı bulunduğundan ötürü D vitamini ihtiyacının karşılanması güneş ışınları ile yani güneşlenerek mümkün olmaktadır.
NASIL GÜNEŞLENMELİ?
Güneşten gelen UVB ışınları vücutta D vitamini sentezi sağlar. Fakat güneşten aynı zamanda alınan UVA ışınları deri kanserine yakalanma riskini arttırır ve UVA ışınları D vitamini sentezi sağlamaz. Bu nedenle de doğru güneşlenmek önemlidir.
D vitamini sentezi için ideal güneşlenme;
Saat 11.00-15.00 arasında;
Kollar ve/veya bacaklar güneş alacak şekilde;
Güneş koruyucu sürmeden,
Pencere arkasından değil güneş ışığına direk temas ederek,
10-15 dakika arasında olmalıdır. Çok koyu tenli kişilerde bu sürenin daha uzun olması gerekebilir.
KİMLER D VİTAMİNİ DESTEĞİ KULLANMALI?
Kan tahlillerinde D vitamini yetersizliği saptanan kişiler D vitamini desteği kullanmalıdır. D vitamini vücutta birikebildiğinden ötürü doktor kontrolünde kullanılmalıdır.
D VİTAMİNİ DESTEĞİ NASIL KULLANILMALIDIR?
Cleveland Klinik’te yapılan bir araştırmanın sonuçlarına göre günün en geniş öğünü ile alınan D vitamini desteği vücutta daha iyi kullanılmaktadır. Aç karna veya hafif bir öğünle D vitamini desteği alanlara göre, 2-3 ay sonrasında yapılan kan tahlillerinde büyük bir öğün ile D vitamini alanların D vitamini oranının %50 daha fazla olduğu saptanmıştır.
D VİTAMİNİ İÇİN DİĞER VİTAMİN VE MİNERALLERDEN DESTEK ALIN!
A vitamin, magnezyum ve K vitamini D vitamininin emilimini kolaylaştırır. Bu nedenle beslenmenize magnezyumdan zengin koyu yapraklı sebzeleri ve kuruyemişleri ilave edin. Ispanak, Brüksel lahanası ve kuşkonmaz gibi K vitamini kaynaklarının ve havuç, tatlı patates, bal kabağı, kuru kayısı ve somon gibi A vitamini kaynaklarını eklemeyi unutmayın.
EĞER BU HASTALIKLARDAN BİRİ VAR İSE DOKTORA DANIŞMAYI UNUTMAYIN
Kistik fibrozis, çölyak ve Chron hastalarının ve böbrek hastalığı olanların D vitamini düzeylerini istenen seviyede tutması daha zordur. Bu hastalıkları olanların D vitamini ile ilgili düzenli doktor kontrolüne gitmeleri önerilir.
Diyetisyen ve Yaşam Koçu Gizem Şeber Hakkında:
Eskişehir’de doğdu. 2002 yılında Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü’nü kazanan ŞEBER, Avrupa Birliği bursu ile eğitiminin bir bölümünü A derece ile Oxford Brookes Üniversitesi’nde tamamlamış olup, 2007 yılında okul dördüncülüğü ile mezun olmuştur. Beslenme davranışlarının psikoloji ile bir bütün olduğuna inanan ve motivasyonun diyet konusunda en önemli faktör olduğunu düşünen ŞEBER; 2009 yılında Uluslararası Yaşam ve Kurumsal Koçluk eğitimi aldı ve mesleğine yeni bir boyut kattı. Bu güne kadar yaşam koçluğu eğitici eğitimi, geştalt uygulamaları eğitimi ve kişilik tipleri ve patolojileri gibi psikoloji ile ilgili birçok eğitim tamamlamıştır. İki sene boyunca Alman Hastanesi beslenme ve diyet bölüm koordinatörü olarak çalışan ŞEBER; bu güne kadar Türkiye Futbol Federasyonu, Ülker, Axa Genel Müdürlük, Philips Genel Müdürlük, Sodexo Genel Müdürlük, AÇEV, Arbella ,Fresenius Kabii gibi birçok büyük firmaya danışmanlık hizmeti vermiştir. 2010 senesinden bu yana “Hafif Yaşam Özgürlüktür” sloganı ile kendi ofisinde hizmet vermeye devam etmektedir.
