Sosyal medya kullanıcılarını etkileyen ve yönlendiren kişilere biliyorsunuz ki, İngilizce olarak ‘influencer’ deniliyor. Sanal mecralarda toplulukları etkileyen bu kişiler, sosyal medya kullanıcılarını yönlendirme kapasiteleri doğrultusunda, ürünlerin reklamlarını yaparak, aynı zamanda bir çeşit para kazanma yöntemi geliştirdiler. Devlet de, her zaman olduğu gibi, düzenleyici kimliğini ortaya koyarak, ortada kazanılan bir gelir varsa, bunun tüketicilere yönelik haksız rekabete ve ticari haksızlıklara neden olmaması için, yasal düzenleme yapma yoluna gitti.
Bu konuda, Reklam Kurulu’nun 04.05.2021 tarihli ve 309 sayılı toplantısında 2021/2 numaralı ilke kararı ile “Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından Yapılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuz’’ hükümleri kabul edildi ve yürürlüğe girdi. Bu kılavuzun, yasal temeli, başta 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun ile Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a dayanmakla birlikte, özellikle tüketicilerin sosyal medya üzerinden yapılan ticari reklamlar üzerinden, haksız rekabet nitelikli ticari uygulamalara maruz kalmamaları için böyle bir yasal düzenlemeye gidildi.
Kılavuzun düzenlenme amacı, sosyal medyada influencer’lar tarafından yapılan yönlendirici reklamlara ilişkin ticari reklam ve ticari uygulamalar hakkında reklam veren, reklam ajansları ve reklamcılık ile ilgili tüm kişi, kurum ve kuruluşlara yol göstermek.
Yasal düzenlemedeki temel ilkeler ve yükümlülükler özetle şu şekildedir;
Sosyal medya etkileyicisi aracılığıyla yapılan reklamların, açık ve anlaşılır şekilde ifade edilmesi ve ayırt edilebilir olması zorunludur. Her türlü iletişim aracında olduğu gibi, sosyal medyada da sesli, yazılı ve görsel olarak örtülü reklam yapılması yasaktır. Bunun için sosyal medya etkileyicilerinin paylaşımlarının reklam olduğunun tüketicilere açıkça belirtilmesi amacıyla, sosyal medya etkileyicilerine ilgili mecralarda çeşitli açıklama yükümlülükleri getirilmiştir.
Bu yükümlülükler kapsamında, sosyal medya üzerinden gerçekleştirilen reklamlar, reklamın gerçekleştirildiği sanal platformlara göre, dört grupta sınıflandırmıştır; video paylaşım mecralarında yapılan reklamlar (Youtube ve Insta TV gibi), fotoğraf ve mesaj paylaşım mecralarında yapılan reklamlar (Instagram, Facebook ve Twitter gibi), podcast mecralarında yapılan reklamlar, içeriğin yalnızca kısa bir süre için görülebildiği mecralarda yapılan reklamlar (Snapchat ve Instagram ile Twitter’ın hikaye özelliği gibi) olarak mecralara ayrılmıştır. Kılavuzda düzenlenen konular her bir mecra için oldukça ayrıntılı olarak çeşitlendirilmekle birlikte, paylaşımın reklam nitelikli olduğunun açıkça belirtilmesi ana amaç olarak belirlenmiştir. Bu şekilde mecralar değişse dahi, #Reklam, #Sponsor, #İşbirliği gibi etiketler ile “Bu video [reklam veren] reklamlarını içermektedir.” vb. açıklamalarının bulunması zorunluluğu açıklanmıştır.
Yasal düzenlemede reklam verenlerin de sosyal medya etkileyicilerini kılavuzdaki sorumlular hakkında bilgilendirmek, ilgili mevzuata uymasını istemek ve yükümlülük ihlallerine karşı önlem almakla ilgili yükümlülüklere hükmedilmiştir. Yasal yükümlülükleri içeren kılavuza uygunluk hususunda, reklam verenler, reklam ajansları ve mecra kuruluşu olarak sosyal medya etkileyicilerinin her biri, ayrı ayrı sorumludur. Kılavuzda yasal düzenlemelere aykırılık hallerinde, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’nin örtülü reklama ilişkin hükümlerine aykırılık olarak kabul edilerek, yasal düzenlemeye aykırı reklamın durdurulması ve/veya idari para cezası yaptırımının uygulanacaktır.
